بوتولیسم

مقدمه
بیماری بوتولیسم یک مسمومیت ناشی از پروتئین نوروتوکسین است که بوسیله کلستریدیوم بوتولینیم ایجاد می شود . توکسین بوتولیسم براساس تفاوت آنتی ژنیک خود به انواع A,B ,C ,D ,E ,F, G تقسیم می شود . که انواع
A,B ,C ,D ,E ,F  در انسان موجب بیماری شده و نوع G موجب مرگ ناگهانی بدون بیماری فلجی می شود . دز کشنده توکسین بوتولیسم برای انسان کمتر از 100cg/kg   می باشد برای یک فرد 70 کیلوگرمی از راه خوراکی 70mcg و از راه استنشاقی 08/0 تا 09/0 میکروگرم و از طریق تزریقی 09/0 تا 15/0 میکروگرم است . کلمه بوتولیسم از واژه لاتین بوتولوس یا سوسیس گرفته شده است که در قرن 19 گزارش طغیان های بیماری مبنی بر مسمومیت با سوسیس و سایر فرآورده های غذایی در اروپا وجود داشت .
عامل بیماری

کلستریدیوم بوتولینیم یک باسیل گرم مثبت و بی هوازی اجباری است که در خاک و در رسوبات دریایی در سراسر دنیا یافت می شود . به همین دلیل احتمال آلودگی سبزیجات به عمل آمده در خاک نیز وجود دارد . همچنین اسپورباکتری در دستگاه گوارشی ماهی ها ، پرندگان و پستانداران تجمع پیدا می کند .

انواع بوتولیسم :
بوتولیسم ناشی از غذا : خوردن غذاهای آلوده که به درستی فرآوری نشده مثل کنسروهای خانگی و صنعتی که به دلایلی ممکن است آلوده به اسپورباکتری کلستریدیوم شده باشند ( کنسرو  لوبیا سبز، نخود فرنگی ، ذرت و.. )
بوتولیسم نوزادان : به علت تجمع اسپورباکتری در روده کودکان زیر یکسال بوجود می آید در این گروه سنی فلورطبیعی روده به حد کافی تکامل پیدا نکرده تا از تجمع ارگانیسم ها در روده جلوگیری کنند . باید توجه داشت که قبل از سن یکسالگی کودکان نباید عسل به آنها داد .

بوتولیسم زخم : اسپورباکتری از راه زخم ، جراحی ، سوراخ شدن پوست وارد بدن می شود . مانند تزریق هروئین زیر جلدی در معتادان تزریقی
بوتولیسم ناشی از درمان : در اثر تزریق توکسین بوتولیسم به منظور درمان یا کاربرد در زیبایی بوجود می آید .
ویژگیهای کلستریدیوم بوتولیسم :
1.    اسپورهای باکتری در خاک ، آب تازه و رسوبات آب نمک ، گرد و خاک خانه و در سطوح بسیاری از مواد غذایی یافت می شود .
2.    اسپور به مدت 2 ساعت در 100 درجه زنده می مانند .
3.    اسپورباکتری در PH اسیدی از بین می رود .
علائم بیماری :
علائم بالینی بوتولیسم ناشی از غذا :
بوتولیسم ناشی از غذا معمولاً 36-12 ساعت پس از خوردن توکسین بوجود می آید . بیمار ابتدا از تهوع ، خشکی دهان و اسهال شکایت دارد . اختلال اعصاب مغزی در بیشتر مواقع با علایم چشمی همراه است . اختلال اعصاب مغزی پایین تر به صورت اختلال بلع ، اختلال در تکلم و ضعف عصب زیر زبان تظاهر می کند . ضعف به قسمت های  بالا تنه و سپس به پایین تنه گسترش یافته ، امکان ایجاد اختلال تنفسی بدلیل انسداد راههای هوایی فوقانی یا ضعف دیافراگم نیز وجود دارد .
علائم بالینی بوتولیسم اطفال :
بوتولیسم اطفال به علت تجمع اسپورکلستریدیوم بوتولیسم در روده ایجاد می شود . شدت بیماری از شکل بدون علامت تا با علامتی همچون فلج و مرگ ناگهانی متفاوت است . بیماری بیشتر در نوزادان 6 هفتگی تا 6 ماهگی اتفاق می افتد و پی شروع بیماری از 6 روزگی تا یک سالگی نیز گزارش شده است .
دوره کمون بیماری از 40-3 روز و گاهی تا 2 ماه متفاوت است .
یبوست اولین و شایع ترین علامت بیماری است . سستی و بیحالی بیمار در تمام اوقات وجود دارد ( Lethargy ) افتادگی گردن  Floppy infant ثانوی به علت ضعف عضلانی – گریه ضعیف – ضعف در نگهداری سر – فلج پایین رونده – پتوزپلک ( افتادگی پلک )
علائم و نشانه های بوتولیسم ناشی از زخم :
بیماری در صورت فراهم شدن شرایط بی هوازی در زخم و یا در داخل یک آبسه بوجود می آید . علایم و نشانه های بوتولیسم ناشی از زخم مشابه علائم و نشانه های بوتولیسم ناشی از غذا بوده با این تفاوت که علائم گوارشی وجود ندارد .
زخم آلوده با کلستریدیوم معمولاً فاقد نشانه های مشخص عفونت بوده و در برخی موارد بیماری فاقد زخم آشکار است . دوره کمون بطور متوسط معمولاً 10 روز است .
درمان :
بعد از انجام تست حساسیت جهت درمان بوتولیسم از ویال انتی توکسین استفاده می شود که در کودکان نیم سی سی(به کبلو گرم) روز اول و معادل 3/2 آن روز دوم و 3/1 روز سوم
در مورد بالغین ، روز اول سه ویال آنتی توکسین تری والان ، روز دوم دو ویال روز سوم یک ویال تزریق وریدی می شود .
پیشگیری ازا بتلا به بوتولیسم :
جهت پیشگیری ازا بتلا به بیماری بوتولیسم راههای ذیل پیشنهاد می شود .
1.    براساس تحقیقات انجام شده بهتر است کنسروهایی مانند لوبیا سبز ، نخود فرنگی ، ذرت ، تن ماهی داخل ظرفی ریخته و به اندازه یک لیوان آب به آن اضافه گردد سپس بمدت 5 دقیقه جوشانده شود .
2.    از دادن عسل به کودکان زیر یکسال باید خودداری گردد .