آشنایی با آنفلوانزای فصلی

تعریف آنفلوانزا :
بیماری ویروسی حاد دستگاه تنفسی است که با تب ، سردرد ، درد عضلانی ، تعریق ، آبریزش بینی ، گلو درد و سرفه تظاهر می کند . سرفه اغلب شدید و برای مدتی ادامه می یابد ولی سایر نشانه های بیماری بعد از 2 تا 7 روز خود به خود بهبودی پیدا می کند . آنفلوانزا در افراد مختلف ممکن است از سایر بیماریهای دستگاه تنفس قابل تشخیص نیاشد . اختلالات دستگاه گوارش ( تهوع ، استفراغ و اسهال ) نیز بروز می کند و در کودکان ممکن است نشانه های گوارشی علامت غالب باشد . ویروس قبل از شروع علایم بیماری در ترشحات دستگاه  تنفس فرد قابل شناسایی است ( 24 ساعت قبل ) و بطور معمول بعد از 5 تا 10 روز در ترشحات فرد آلوده قابل شناسایی نیست .
اپیدمیولوژی آنفلوانزا :
اهمیت بیماری در سرعت انتشار همه گیریها ، وسعت و تعداد مبتلایان و شدت عوارض آن  است در همه گیریهای بزرگ شکل شدید یا کشنده بیماری بیشتر نزد سالمندان و افرادی که به دلیل عوارض مزمن قلبی ، ریوی ، کلیوی ، بیماریهای متابولیک مثل دیابت ، کم خونی و یا نارسایی سیستم ایمنی مشاهده می شود .
عامل عفونت :
ویروس آنفلوانزا سه تیپ A و B و C دارد آنفلوانزای تیپ A با زیر گونه های ( H1N1 ، H3N2 ، H2N2 ) همه گیریها و جهانگیری های بیماری را ایجاد می نماید . تیپ B در ایجاد همه گیریهای منطقه ای یا گسترده و تیپ C در ایجاد موارد تک گیر و همه گیریهای کوچک نقش دارند . ایجاد زیرگونه های کاملاً جدید در مورد ویروس A اتفاق می افتد .
مخزن بیماری :
انسان مخزن اولیه ویروس هستند و پستاندارانی مثل خوک و پرندگان احتمالاً به عنوان مخزن جدید برای ابتلا انسان می باشند .
روش انتقال بیماری :
مهمترین راه انتقال در محیطهای بسته پر جمعیت مثل اتوبوس از طریق هوا می باشد . از آنجا که ویروس آنفلوانزا ممکن است ساعت ها در شرایط سرد و رطوبت کم در محیط زنده بماند . انتقال ویروس از طریق ترشحات آلوده نیز می تواند صورت گیرد .
دوره کمون (دوره نهفتگی بیماری )
بین 1 تا 3 روز است .

علائم بالینی	آنفلوانزا	سرماخوردگی
علائم پیش درآمد	ندارد	یک روز یا بیشتر
شروع	ناگهانی	تدریجی
تب	3/38 تا 39 درجه سانتی گراد	در بالغین نادر
سردرد	ممکن است شدید باشد	نادر
درد عضلانی	معمولاً وجود دارد و اغلب شدید	متوسط
خستگی مفرط	معمولاً وجود دارد	هرگز
خستگی / ضعف	ممکن است بیشتر از دو هفته باشد	متوسط
ناراحتی گلو	شایع	گاهی / اغلب
عطسه	گاه گاهی	معمولاً وجود دارد
التهاب بینی	گاه گاهی	معمولاً وجود دارد
سرفه	معمولاً وجود دارد و خشک	متوسط و منقطع / مزاحم

واکسن آنفلوانزا :
واکسن بیش از 60 سال است که در دسترس بوده و تجربیات گسترده در طی این مدت ایمنی و اثر بخشی آن را بخوبی نشان داده است واکسن آنفلوانزا باعث ایجاد آنتی بادی در مقابل یک نوع یا زیرگونه آنفلوانزا در بدن می شود و در مقابل سایر ویروسهای آنفلوانزا اثر محافظتی ندارد . واکسن سالیانه براساس شیوع ویروس آنفلوانزا همان سال ساخته می شود . دو نوع واکسن شامل ویروسهای غیر فعال ( به شکل تزریقی ) و ویروس زنده ضعیف شده به شکل اسپری جهت استفاده از طریق بینی هم اکنون در دسترس است . زمان واکسیناسیون در نیمکرده شمالی از شهریور تا نیمه مهر ماه و در نیمکره جنوبی از نیمه خرداد تا نیمه مهر ماه است .
واکسن انفلوانزا در گروههای ذیل تجویز می گردد .

افراد در معرض خطر بیماری آنفلوانزا شامل :
1.    سالمندان ( افراد بالای 50 سال )
2.    ساکنین آسایشگاه ها و کارکنان آن
3.    بیماران مبتلا به بیماریهای مزمن ( ریوی از جمله آسم ، قلبی – عروقی بجز هایپرتانسیون ، خونی ، کلیوی ، کبدی ، متابولیک از جمله دیابت ملیتوس )
4.    بیماران مبتلا به بیماریهایی که سیستم تنفسی را مختل می نمایند از جمله بیماریهای احتقانی ، صدمات نخاعی ، اختلالات صرعی ، اختلالات عصبی عضلانی
5.    خانمهای بارداری که سه ماهه دوم و سوم حاملگی آنان مقارن با فصل شیوع آنفلوانزا می باشد .
6.    کودکان و نوجوانان 6 ماهه تا 18 ساله ای که تحت درمان طولانی مدت با آسپرین می باشند .
7.    کودکان 6  ماه تا 59 ماه
8.    کلیه کودکان گروه سنی 18-5 سال
افراد در معرض تماس بیماری آنفلوانزا شامل :
1.    کارمندان مراکز ارائه کننده خدمات بهداشتی و درمانی
2.    نیروهای درمانی خدمت دهنده در منازل افراد در معرض خطر
3.    اعضای خانواده ( شامل کودکان ) افراد در معرض خطر
*** واکسیناسیون گروه های فوق برای کاهش سرایت ویروس آنفلوانزا به افرادی که جزو افراد در معرض خطر هستند توصیه می گردد .
•    گیرندگان واکسن آنفلوانزا براساس میزان موجودی واکسن و سایر مولفه های بهداشتی کشور توسط کمیته علمی کشوری آنفلوانزا در هر سال اولویت بندی شده و تعیین می گردند .
روش و میزان تجویز واکسن :
راه تزریق واکسن بر حسب راهنمایی کارخانه سازنده ، بصورت زیر جلدی یا عضلانی عمیق ( ناحیه عضله دلتوئید در بزرگسالان و ناحیه قدامی خارجی ران در کودکان زیر 2 سال ) می باشد . میزان یک نوبت واکسن در هر سال ( اوایل پاییز ) از واکسن کشته شده به نظر می رسد برای بالغین کافی باشد .
میزان دوز واکسن : واکسن براساس جدول زیر تجویز می گردد .

گروه سنی	میزان دوز واکسن
بالغین و کودکان بالای 13 سال	یک دوز 5/0 میلی لیتری
کودکان 12-4 سال که برای اولین بار واکسن را دریافت می کنند .	2 دور 5/0 میلی لیتری به فاصله 6-4 هفته
کودکان 6 ماه تا 4 سال که برای اولین بار واکسن را دریافت می کنند .	2 دور 25/0 میلی لیتری به فاصله 6-4 هفته

 

•    واکسن آنفلوانزا باید در دمای 8-2 درجه سانتی گراد در طبقه میانی یخچال مخصوص واکسن نگهداری گردد .
•    واکسنی که در ایران مورد استفاده قرار می گیرد شامل ویروس های غیر فعال بوده و شکل تزریقی می باشد .
•    واکسیناسیون مادر منعی جهت شیردهی به نوزاد نمی باشد .
موارد منع واکسیناسیون آنفلوانزا :
این واکسن عموماً عارضه چندانی ندارد . افرادی که به تخم مرغ حساسیت دارند نباید این واکسن را دریافت نمایند . زیرا این واکسن از ویروس های رشد یافته در محیط تخم مرغ تهیه می گردد . همچنین افرادی که به اجزای واکسن حساسیت دارند نیز با نظر پزشک باید واکسینه شوند .