سرطان پوست

مقدمه :
سرطان پوست بيماري است كه بيشتر در مناطق كوهستاني ديده ميشود و پيشگيري از آن بسيار آسان است و درمان آن در برخي مواقع بسيار مشكل مي باشد و علت آن عدم آگاهي مردم از روشهاي حفاظتي در برابر اين بيماري مي باشد.
ساختمان و عمل پوست :
پوست خارجي ترين پوشش بدن و محافظ بدن در برابر ضربه – عفونتها و صدمات مي باشد . دماي بدن را متعادل و آب ، چربي و ويتامين D را ذخيره ميكند . پوست شامل 2 لايه خارجي و داخلي است كه سطح لايه خارجي عموما از سلولهاي مرده تشكيل شده است و نقش محافظ لايه زيرين را به عهده دارد . لايه داخلي يكي از فعالترين بخشهاي بدن بوده و دائما در حال تكثير و ساخت و ساز مي باشد.
سرطان پوست :
در سرطان پوست ، رشد و تكثير و توليد مثل سلولهاي پوست در اثر تماس با مواد سرطان زا از حالت طبيعي خود خارج شده ، بطوريكه سلولهاي پوست نقاط مختلف بدن بصورت بي رويه و بسيار بيش از حد انتظار رشد و تكثير مي كنند . سلولهاي سرطاني ممكن است در لايه هاي مختلف پوست بوجود آيند .
علل ایجاد سرطان پوست
اولين علت ايجاد سرطان در معرض تابش نور شديد آفتاب قرار گرفتن نقاط باز بدن از جمله صورت ، گوشها ، گردن ، سر و گاهي اوقات شانه ها و پشت است .
هیچكس از ابتلا به سرطان پوست مصون نیست ولی كسانی كه در معرض خطر بیشتری هستند عبارت اند از:
مردان و زنان با پوست روشن كه دچار آفتاب سوختگی  می شوند، افرادی كه مدت زمان طولانی را در آفتاب سپری می كنند، مثل كشاورزان، دریانوردان و فروشندگان دوره گرد. (گرچه تماس با نور خورشید به طور مطلق قابل جلوگیری نیست ولی باید در افرادی كه پوست روشن دارند، به حداقل كاهش یابد.) و در حال حاضر اين وضعيت ميليونها فرد را مبتلا ساخته است. علت معمول سرطان پوست تماس طولاني مدت با اشعه ماوراء بنفش مضر خورشيد است. اين خطر در افرادي كه در نواحي داراي آفتاب شديد زندگي مي‌كنند يا تعطيلاتشان را مي‌گذرانند، بيشتر ميباشد. هر چه به خط استوا نزديكتر باشيد، اين خطر بيشتر است. به نظر مي‌رسد كاهش اخير لايه ازون در افزايش بروز سرطان پوست، موثر است . زيرا لايه ازون به صورت سپري در برابر اشعه ماوراءبنفش مضر عمل مي‌نمايد.  
افراد با پوست روشن به علت فقدان مقادیر كافی ملانین كه رنگدانه پوست است و در مقابل نور خورشید به صورت یك صافی عمل می كند، مستعد ابتلا به صدمات پوستی ناشی از تابش آفتاب می باشند. هرچه پوست تیره تر باشد، میزان ملانین آن بیشتر است. در سیاهپوستان به علت وجود مقادیر كافی ملانین ، سرطان پوست نادر است. از طرف دیگر افراد آلبینو(زال) كه در پوست خود فاقد ملانین هستند و محافظی در برابر اشعه ماورای بنفش نور خورشید ندارند، بسیار مستعد ابتلا به سرطان پوست می باشند. كسانی كه به علل شغلی یا فعالیت ورزشی در معرض نور آفتاب شدید قرار می گیرند، باید از كرم های محافظ آفتاب  و در صورت امكان از كلاه و دستكش های بلند استفاده نمایند. سایر عوامل مستعد كننده سرطان پوست كه كمتر شایع است معمولاً در تماس طولانی مدت با مواد شيميايي مثل  ذغال ، قطران، آرسنیك، روغن پارافین و رادیوم و ساير مواد راديو اكتيو ایجاد می شود. . منابع مصنوعی ایجادکننده نور ماورای بنفش مثل لامپ های خورشیدی و دستگاه های های برنزه کننده نیز می توانند ایجاد سرطان پوست کنند. خطر ایجاد سرطان پوست به ناحیه ای که افراد زندگی می کنند، نیز بستگی دارد. افرادی که در نواحی با میزان بالای تابش UV زندگی می کنند، بیشتر در معرض خطر سرطان پوست قرار دارند

 

علائم سرطان پوست :
مشخص ترين علامت سرطان پوست ايجاد تغييري در پوست به شكل زخم ، زگيل ، خال يا تغيير رنگي است كه بتازگي و بدون دليل ايجاد شده و بهبود نمي يابد و يا بهبود آن مدت زيادي بطول بينجامد .  همه سرطانهاي پوست مثل هم نيستند . براي مثال شروع يك سرطان ممكن است بصورت يك توده سخت و قرمز باشد و گاهي اوقات توده خونريزي داده و يا كبره مي بندد. لكه هاي سرطان پوست معمولا فاقد درد هستند .   همه افراد باید نسبت به تغییرات غیرطبیعی پوست مثل زخم هایی كه بهبود نمی یابند حساس باشند و با پزشك مشورت نمایند. فقط پزشك می تواند تشخیص دهد كه كدام ضایعه خوش خیم ، كدام پیش سرطانی و كدام بدخیم است . در بسیاری از موارد ، پزشك برای رسیدن به تشخیص ، از ضایعه نمونه برداری می كند. نمونه برداری یك اقدام جراحی نسبتاً بدون درد است كه در طی آن قسمت كوچكی از بافت منطقه مشكوك برداشته می شود و در زیر میكروسكوپ بررسی می گردد. اگر ضایعه به حد كافی كوچك باشد ممكن است كل آن در هنگام بیوپسی برداشته شود. نمونه برداری تنها راه قطعی تشخیص سرطان است. نمونه برداری از ضایعات خوش خیم باعث تبدیل شدن آن به ضایعه بدخیم نخواهد شد. همچنین نمونه برداری اگر صحیح انجام شود ، باعث گسترش بیماری به سایر نقاط نیز نمی شود.
 
سرطان پوست چيست؟
سرطان پوست به سه نوع اصلي تقسيم مي‌شود: بيزال سل كارسينوما، اسكواموس سل كارسينوما و ملانوماي بدخيم. دو نوع نخست، رشدي اندك دارند و درمان آنها ساده است اما ملانوماي بدخيم سرطان خطرناكي است كه به سرعت رشد مي‌كند و به سرعت منتشر مي‌شود.
ملانوم بدخیم
ملانوم بدخیم  به ندرت دیده می شود، و میانگین سنی آن حدود 53 سال است و ممكن است به اعضای دیگر گسترش یابد. ملانوم معمولاً خود را به صورت سفید، صورتی ، آبی یا خاكستری مخلوط شده  نشان می دهد. معمولاً این بیماری به صورت یك ضایعه زگیل یا خال مانند شروع می شود كه شكل، اندازه و رنگ آن در حال تغییر است. ممكن است خارش و حتی در موارد  نادر در اثر صدمات خفیف خونریزی داشته باشد. هرگونه تغییر در خال های سابق و یا ایجاد خال های بزرگتر از یك سانتی متر بلا فاصله باید مورد مشورت پزشكی قرار بگیرد.
ملانوم ممكن است به طور ناگهانی ایجاد شود یا در نزدیكی و یا بر روی خال ها و سایر نقاط تیره رنگ پوست ظهور یابد. بنابراین ضروری است كه محل و شكل خال های خود را به طور كامل بدانیم تا متوجه تغییرات آن گردیم.
نكات زیر می تواند علامت یك ملانوم باشد به این دلیل با مشاهده هر ضایعه رنگی با این خصوصیات باید سریع به پزشك مراجعه كرد:
- قرینه نبودن ، عدم مشابهت یك طرف ضایعه با طرف دیگر
- حاشیه نامنظم یا غیر مشخص
- تغییر رنگ ازیك نقطه به نقطه دیگر ( در منطقه ضایعه)
- قطر بیشتر از 6 میلی متر
پزشك ممكن است برای اطمینان از تشخیص، مانند سایر انواع سرطان پوست، نمونه برداری انجام دهد. اگر ملانوم تشخیص داده شود، در این صورت مؤثرترین درمان، عمل جراحی است ولی سایر روش های درمانی نیز ممكن است استفاده شود . گرچه وسعت جراحی لازم برای ملانوم ، بیشتر از سایر انواع سرطان پوست است ولی از لحاظ زیبایی نتایج بسیار خوبی خواهد داشت. اگر ملانوم در مراحل اولیه تشخیص داده و درمان شود نتیجه درمان بسیار خوب خواهد بود ولی در مراحل پیشرفته تر معمولا به اعضاء دور دست منتشر می شود و نتیجه درمانی مناسبی نخواهد داشت. سایر اعضای خانواده فرد مبتلا به ملانوم در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند، به همین دلیل باید به طور مرتب توسط متخصص پوست معاینه گردند.
درمان سرطان پوست :
درمان مناسب در هر نوع از سرطان پوست بستگي به سن ، وضعيت بدن ، سابقه طبي بيمار ، ميزان پيشرفت بيماري و تشخيص زودرس ، ميزان سازگاري بدن بيمار با دارو و روش درمان دارد.
روشهاي درمان سرطان پوست عبارتند از :
جراحي ، راديوتراپي ،شيمي درماني ، پرتو درماني
پیش آگهی سرطان پوست نسبت به سایر سرطانها بهتر است. این سرطان عموماً قابل معالجه است. با این حال کسانی که سرطان پوست آنها کاملاً هم درمان شده باشد ، در مقایسه با دیگران برای ایجاد یک سرطان پوستی جدید مستعدتر هستند. این موضوع اهمیت انجام خودآزمایی توسط بیماران و انجام معاینات مرتب پزشکی را یادآور می سازد.

پيشگيري از سرطان پوست :
سرطان پوست يكي از شايعترين سرطانها در كشور بوده و در عين حال پيشگيري از آن بسيار آسان است . در اكثر موارد سرطان پوست در نقاط باز بدن ايجاد مي شود ، از اين رو اين نقاط بايد در برابر اشعه خورشيد محفوظ بمانند .
در معرض نور خورشيد قرار گرفتن در پوست در درجه اول ايجاد سوختگي ، سپس التهاب و پوسته شدن پوست ، در درجه بعد ايجاد چين و چروك ، سپس آسيب در بافت مياني پوست و نهايتا ايجاد سرطان پوست مي كند . بنابراين لازم است براي حفاظت از نور خورشيد اقداماتي انجام داد كه اين اقدامات شامل موارد ذيل است :
1 – استفاده از اواع كرم ضد آفتاب
2 – استفاده از پوشش ولباس هاي مناسب جهت حفاظت از تابش مستقيم نورخورشيد
ايده آل است كه ضد آفتاب حداقل 20 دقيقه قبل از قرار گرفتن در معرض آفتاب استفاده شود . هر نوع ضد آفتابي با هر عياري بيشتر از 2 ساعت موثر نبوده و بايد پس از 2 ساعت تكرار شود. 
 3 -  مدت زمان در معرض نورخورشيد قرار گرفتن افراد به حداقل برسد و به ويژه بين ساعات 11 صبح تا 3 بعد از ظهر از قرار گرفتن در معرض تابش مستقيم نور خورشيد خودداري شود .
4   - در صورتي كه قرار گرفتن در مكان سرباز اجتناب ناپذير است حتي الامكان از سايه درختان ، سايبان يا از چتر استفاده شود . ولي بايد در نظر داشت كه سايبان يا چتر نميتواند محافظت قابل توجهي بدهند و استفاده از ضد آفتاب نيز اجتناب ناپذير است .
5 -در هنگام آفتاب از عينكهاي آفتابي معتبر استفاده شده تا از آسيب چشم ها و بروز بيماري آب مرواريد پيشگيري شود .
6 -زير نور آفتاب از كلاه با لبه پهن و دراز استفاده شده كه سايه حاصل از آن وشها و گردن را نيز بپوشاند و لبه كلاه حداقل 15 سانتي متر باشد .
7 - از پيراهنهاي آستين بلند و شلوارهاي بلند با رنگ روشن استفاده شود .
8 -محافظت از پوست در برابر آفتاب را به فرزندان خود بیاموزید
9 -از لامپ های مخصوص برنزه كردناستفاده نكنید.
10 -انجام معاینات و آزمایشات مرتب پزشکی و معاینه هر ضایعه پوستی مشکوک توسط پزشک.