معرفی جامعه ایمن

 مقدمه :
با كنترل بيماريهاي غيرواگير و تغيير شكل زندگي از سنتي به شكل جديد شهرنشيني و مدرنيسم در حال حاضر يك گذار اپيدميولوژيكي در سيماي بيماريها از واگير به غيرواگير در حال شكل گيري است بقسمي كه دهه اول و دوم قرن بيست و يكم شايعترين مشكلات بشر امروزي را بيماريهاي غيرواگير تشكيل خواهد داد و در حال حاضر نيز در بسياري از كشورها مهمترين علت مرگ و مير ناشي از بيماريهاي غيرواگير است بطوري كه مرگ ناشي از بيماري قلب و عروق – سوانح و حوادث و سرطانها در راس علل مرگ و مير قرار دارند . در كشور ما نيز بعد از بيماريهاي قلب و عروق دومين علت مرگ ناشي از سوانح و حوادث مي باشد كه البته اگر بار بيماري ( شاخص Daly ) را در نظر بگيريم بعلت اينكه متوسط سن مرگ و مير به علت سوانح و حوادث حدود 35 سال است بنابراين در رتبه اول قرار مي گيرد ( متوسط سني مرگ ناشي بيماري قلب و عروق بالاي حدود 60 سال است ) حوادث ترافيكي سالانه 1 تا 2 درصد توليد ناخالص ملي كشورها را مصرف مي كند طبق ‌آمارها در سال گذشته در ايران 21800 مرگ ناشي از حوادث ترافيكي ثبت شده است كه 2 ميليارد هزينه تحميل مي كند بنابراين اهميت موضوع پيشگيري از سوانح و حوادث بيش از پيش آشكار مي گردد . از آنجا كه پيشگيري از سوانح و حوادث كار يك ارگان و نهاد نمي باشد و دست اندركاران تمامي ارگانهاي مرتبط مي بايستي در اين زمينه گام بردارند و اقدامات هماهنگ و منسجمي را به به انجام رسانند ، پيشگيري از سوانح و حوادث بر مبناي مدل جامعه ايمن كه در برگيرنده مشاركت تمامي ارگانها و سازمانهاي ذيربط در بحث پيشگيري مي باشند در 40 شهرستان كشور از ابتداي سال 1383 شروع خواهد شد و گناباد نيز يكي از اين مناطق پايلوت مي باشد .
مدل جامعه ايمن چيست ؟ ( safe community )
اين مدل كه بطور رسمي در اولين كنفرانس جهاني پيشگيري از حوادث و آسيب ها در 1989 در استكهلم سوئد بوجود آمد و هم اكنون در چندين شهر در كشورها مختلف به اجرا در آمده است ( منجمله در خراسان شهرستان كاشمر بصورت پايلوت انجام گرفته  ) بر مبناي مشاركت و همسو نمودن فعاليتهاي تمامي ارگانها و نهادهاي مرتبط با پيشگيري از سوانح و. حوادث ( سطح اول – دوم – سوم ) مي باشد .
اين الگو مبتني است بر همكاريهاي بين بخشي و مشاركت كليه بخشهاي توسعه بخصوص نهادهايي كه در زمينه تامين ايمني مردم فعاليت مي نمايند .

شاخصهاي يك جامعه ايمن :
1- ايجاد تشكيلات بر اساس مشاركت و همكاري بين بخشي بقسمي كه هر يك از بخشها مسئوليت جامعه ايمن را در حوزه مسئوليت خود بشناسد و قبول كنند
2- وجود برنامه هاي مستمر و دراز مدت كه تمام محيط ها ، سنين و هر دو جنس را در بر گيرد .
3- وجود برنامه هايي كه هدف آن ارتقاء ايمني گروهها در معرض خطر بالا ، داوطلبين و محيط باشد .
4- داشتن برنامه هايي جهت ثبت و مستند سازي اطلاعات لازم
5- داشتن نظام ارزشيابي جهت بررسي و ارزيابي برنامه ها ، مراحل و تاثيرات آن
6- شركت مداوم و بموقع در شبكه هاي بين المللي جامعه ايمن

اهداف برنامه :    

هدف كلي : پيشگيري از سوانح و حوادث و بهبود شرايط ايمني

اهداف اختصاصي :
1- كاهش ميزان بروز سوانح و حوادث
2- كاهش ميزان مرگ و مير ناشي از حوادث
3- كاهش ميزان معلوليت ها و زيانهاي ناشي از سوانح و حوادث

اهداف كاربردي :
- تعيين اولويت حوادث براي انجام مداخلات

استراتژي ها :
1- جلب مشاركت درون بخشي و بين بخشي
2- ارتقاء سطح آگاهي مردم
3- جلب مشاركت مردم
4- جمع آوري اطلاعات لازم جهت تعيين اولويتها و انجام مداخلات
5- پژوهش در مورد اولويتهاي حوادث
6- پايش و نظارت
7- ارزشيابي

نظام سازماني :
كميته كشوري پيشگيري از حوادث ( شوراء سلامت كشور )

شوراي سلامت استان

شوراي سلامت شهرستان

كميته جامعه ايمن

مركز بهداشت شهرستان

اعضاء شوراي سلامت در سطح شهرستان
1- فرماندار ( رئيس شورا )                  9- رياست بيمارستانها
2- معاون بهداشتي ( دبير شورا )        10- رسانه ها غير دولتي و دولتي
3- راه و ترابري                               11- هلال احمر
4- راهنمايي و رانندگي                     12- اداره استاندارد
5- آموزش و پرورش                         13- سازمانهاي بيمه گر
6- شهرداري                                  14- معتمدين و خيرين
7- كار و امور اجتماعي
8- پزشك قانوني

اعضاء كميته جامعه ايمن
همان اعضاء شوراي سلامت شهرستان مي باشند كه بعد از تعيين اولويتهاي مصوب در شوراي سلامت شهرستان حضورشان پررنگ تر مي شود .

اهم فعاليتها ( انتظارات ) از شوراي سلامت شهرستان :
1- تشكيل جلسات شوراي سلامت شهرستان هر سه ماه يكبار
2- ارائه وظايف هر ارگان و تعيين نوع همكاري آنها توسط ارگان مربوط
3- ارائه مشكلات هر ارگان در رابطه با سوانح و حوادث توسط ارگان مربوط به منظور تشخيص راه حل آن در شورا
4- نظارت بر حسن اجراي مصوبات و ضوابط تعيين شده توسط شورا
5- بررسي گزارشات واصله از واحدهاي اجرايي ( هر يك از ادارات و سازمانها بايد هر ماه گزارش فعاليت ها و آمار سوانح و حوادث واحد مربوط به خود را به شوراي سلامت ارائه دهند ).
6- ابلاغ پيشنهادات و مصوبات شورا به واحدهاي ذيربط اجرايي
7- گزارش فعاليت هاي انجام شده و اعلان نتايج به شوراي سلامت استان
8- ارائه پيشنهادات لازم در مورد برقراري ضوابط و دستورالعمل قانوني از طريق شوراي سلامت استان به كميته كشوري پيشگيري از حوادث ( شوراي سلامت كشور )
9- حمايت هاي سياسي – اجتماعي و مالي از مصوبات
10-به منظور دستيابي به اهداف واحد ، بايد كليه اعضاء شورا خود را ملزم و موظف بدانند كه در جلسات بطور مرتب شركت نموده و حتي المقدور از اعزام جانشين خودداري نمايند .

اهم فعاليتها ( انتظارات ) از كميته جامعه ايمن :
1- تشكيل جلسات كميته به صورت ماهانه
2- اولويت بندي مشكلات براي مداخله
3- طراحي مداخلات بر اساس معيارهاي موجود
4- كوشش در جهت تصويب مداخلات و سپس اولويت بندي مداخلات
5- تعيين وظايف هر كدام از اعضا
6- اعمال مداخلات
7- ارزشيابي دوره اي
8- طراحي مجدد مداخله بر اساس نتايج ارزشيابي
9- مستند سازي و گزارش به شوراي سلامت شهرستان

وظايف مركز بهداشت شهرستان
1- گردآوري اطلاعات و سپس تجزيه و تحليل آنها
2- تفسير داده ها
3- ايجاد انگيزه در مسئولين
4- مطرح كردن موضوع در شوراي سلامت شهرستان
5- تلاش براي تاسيس كميته جامعه ايمن
6- پيشنهاد اولويت مشكلات بر اساس واقعيات
7- پيشنهاد اولويت مداخلات بر اساس واقعيات

نيروي انساني
رئيس مركز بهداشت در شهرستانها مسئول هماهنگيها براي تشكيل كميته جامعه ايمن ميباشند كه با هماهنگي و همياري ديگر ارگانها و نهادها اعم از درون بخشي ( شبكه بهداشت و درمان شهرستان ) و يا برون بخشي مبادرت به انجام مداخله مناسب علمي ، منطبق بر واقعيات منطقه و آداب و رسوم و توانائيهاي شهرستان در جهت كاهش سوانح و حوادث خواهند كرد .