بيماري سالك

بيماري سالك از مهمترين بيماريهاي پوستي مشترك بين حيوان به انسان مي باشد كه از طريق نيش پشه خاكي آلوده به انگل هنگام تغذيه و خونخواري به انسان سالم منتقل مي شود .
علائم بيماري :
زخمهاي سالك به شكلهاي متفاوت ، منفرد يا متعدد بروز مي كند . چند هفته تا چند ماه پس از گزش پشه خاكي و ورود انگل به درون پوست ، ضايعه پوستي ايجاد شده به تدريج وسعت يافته و بصورت زخمي باز و برجسته همراه با ترشح زرد يا شيري رنگ در آمده و و آنرا دلمه كثيف و قهوه اي نگ  مي پوشاند . زخمهاي سالك بين 6 الي 12 ماه دوام يافته و پس از بهبودي جاي آن بصورت جوشگاه يا اسكار فرو رفته و پايدار براي تمام عمر در ناحيه گزش باقي
مي ماند. عامل بيمار سالك انگل تك ياخته اي بنام ليشمانيا ( جسم ليشمن ) مي باشد .
ناقل بيماري :
ناقل سالك ، پشه خاكي ( فلبوتوموس ) مي باشد كه به رنگ زرد و يا خاكي رنگ و به اندازه 2 تا 3 ميلي متر بوده و موقع نشستن بالهاي خود را به شكل عدد 7 نگه مي دارد و به صورت جهشي پرواز مي كند . پشه خاكي در تمام طول سال فعال بوده ولي بيشترين فعاليت آن از ارديبهشت تا شهريور ماه مي باشد .
محل زندگي پشه خاكي :
پشه خاكي ، در طول روز در پناهگاه هاي گرم ، تاريخ و مرطوب و نقاط كم نور مانند شكاف و درزهاي ديوار ، پشت اشياء ثابت منزل مثل كمد ، قاب عكس ، زير درختان ، كودهاي حيواني ، توالت و لانه جوندگان مي باشد و معمولا در مكانهاي مرطوب تخمگذاري مي كند .
مخزن بيماري :
مخزن بيماري انواع سك سانان و بعضي از جوندگان وحشي مي باشند كه سگ و موش صحرايي از مهمترين مخازن ليشمانيوز ( سالك ) به شمار مي روند . انسان بيمار نيز در انتقال بيماري نقش مخزن را ايفا مي نمايد .
چگونه به بيماري مبتلا مي شويم ؟
پشه خاكي هنگام غروب آفتاب براي تغذيه وارد محيط شده و ضمن گزش و خونخواري از مخزن (حيوان آلوده مثل سگ و موش و يا انسان بيمار ) تعدادي انگل ليشمانيا را وارد بدن خود مي نمايد . انگل ليشمانيا در بدن پشه به رشد و نمو خود ادامه داده و چنانچه يك هفته پس از آلودگي انسان در معرض گزش آن پشه خاكي آلوده قرار گيرد ، عامل بيماري به انسان منتقل خواهد شد .
پشه خاكي نواحي باز و فاقد لباس انسان را مورد خونخواري قرار مي دهد . بنابراين زخمهاي سالك در نقاط باز بدن مانند صورت ، گوش ، دست و پاها ايجاد مي شود .
راههاي پيشگيري از بيماري سالك
1. آموزش عمومي جامعه در خصوص راههاي كنترل و پيشگيري از سالك
2. رعايت بهداشت محيط :
- جمع آوري و دفن بهداشتي مستمر زباله از محيط زندگي 
-  جمع آوري و دفن فضولات و كودهاي حيواني ازمحل زندگي انسان و دام
3. محافظت بدن در برابر نيش پشه خاكي :
- نصب توري فلزي با منافذ ريز به در و پنجره ها توسط خانواده ها
- استفاده از پشه بند با سوراخهاي ريز يا استفاده از پشه بند آغشته به سم همزمان با غروب آفتاب
- استفاده از پمادهاي دور كننده حشرات به هنگام كار و خواب
4. دوري از محل زندگي پشه خاكي و مناطق آلوده به سالك بويژه هنگام غروب آفتاب به عد
5. بهسازي محيط :
- ترميم شكافها و درزهاي ديوارها در مناطق مسكوني انسان و دام توسط خانواده ها
- تخريب و تسطيح اماكن مخروبه 
- خشكانيدن كامل و پرسازي گودالهاي مرطوب
- آسفالت كوچه ها و خيابان هاي خاكي 
- تعمير شكستگي لوله هاي آب و جلوگيري از تجمع فاضلاب
6. مبارزه با جوندگان 
7. اتلاف و معدوم ساختن سگهاي ولگرد
8. بيماريابي و درمان مناسب بيماران